صراحت کلام سعید زیباکلام خیلیها را دیشب شوکه کرد. استاد فلسفه علم دانشگاه تهران در میان جوانان انقلابی بیش از همه با سبقهی عدالتخواهیاش شناخته میشود؛ صبغهای که انگار او را در همان دوران نشاط دانشجویی نگه داشته و همدلی زائدالوصفی را میان او و جوانان انقلابی رقم زده است.
به گزارش رجانیوز برنامه تلویزیونی «جهانآرا» شنبه شب 4 شهریورماه با همین موضوع یعنی «تراز دولت انقلاب اسلامی» روی آنتن شبکه افق سیما رفت. دکتر سعید زیباکلام استاد دانشگاه تهران میهمان این برنامه بود و با وحید یامینپور در مورد این مسئله به گفتوگو نشست.
در ابتدای این برنامه زیباکلام در پاسخ به این سئوال که قوام حکومت اسلامی در چیست با بیان این که پاسخ این سئوال هم سهل است و هم ممتنع ابراز داشت: اجرای حق و حرمت حق را نگهداشتن و پس از آن در سطح بالاتری عدالت، قوام حکومت اسلامی است. وقت آن رسیده است که دفاع از انقلاب را رها کنیم. ما باید برخی از شعارهایی را که خیلی مبنایی و پایه انقلاب را که مطالبه امروز مردم است و تحقق پیدا نکرده و بر زمین مانده مطرح کنیم و در این مورد نیازی هم نیست متوسل به رویدادی مثل انقلاب اسلامی شویم.
وی با ذکر مثالی از معوقات کشاورزان در باره تحقق مطالباتشان گفت: حاکمیت ما به کشاورزان بدهکار است. کشاورزی که روی زمین زحمت میکشد، سرمایهها و اندوختههای انباشته شدهای ندارد و این افراد در قبال فروش محصولات خود نیازمند دریافت فوری مابهازای زحماتشان هستند، ولی این دریافت ماهها به طول میانجامد. با این اوصاف شعارهای انقلاب اسلامی برای کشاورزی که اینگونه روی زمین خود برای جامعه زحمت کشیده است چه اهمیتی دارد؟
این استاد دانشگاه با تأکید بر این نکته که انقلاب اسلامی نیاز به دفاع ندارد، توجه به حقوق محرومان و مستضعفان را اموری دانست که نیاز به دفاع دارد و در همینباره تصریح کرد: بسیاری از اقشار محروم که پناهگاهی ندارند نیاز به احقاق حقوقشان دارند که بهطور مستمر در حال نقض شدن است. اگر بتوانیم امکانات پایه معیشتی را برای اقشار محروم و مستضعف فریادخواهی کنیم کمک بزرگی اول از همه به ایران و سپس به آرمانهایی که امثال بنده در دهه 50 به دنبال آنها بو دیم کردهایم.
وی با ابراز تأسف از اینکه مسئولین ما نامههای امیرالمؤمنین(ع) را به افراد مختلف میخوانند و میشنوند، اما هیچ باوری به آن ندارند گفت: خیلی از مسئولین ما آن کاری را میکنند که مورد پسند خودشان و خانوادهشان است. آنها برای جیبشان کار میکنند و با این کار بدترین صدمات را به دین میزنند. تا کی باید از سرمایه عظیمی بنام دین سوءاستفاده کنیم؟ به نظر میرسد ما باید با این شعارها و آرمانها وداع کنیم و بهجای آن از مسئولین این را بخواهیم که مطالبات کارگران و کشاورزانی را بدهد که درآمدهای آنچنانی و حقوقها و املاک نجومی ندارند.
زیباکلام با بیان اینکه 40 سال است که از آرمانها و شعارهای انقلاب حرف میزنیم، اما سوءاستفادههای فراوانی از دین اسلام کردهایم بیان داشت: هر اعتقادی که داریم بهجای خود، وقت آن رسیده که حقوق مردم و محرومان را دریابیم.
وی با تأکید بر این مطلب که قصد این را ندارم که انقلاب و حکومت اسلانی را عرفی و بهمعنای سکولار آن معنا کنم و آن را به کارآمدی تقلیل دهم افزود: حرف اصلی من این است که دیگر از اسلام خرج نکنیم. اگر مسئولی انگیزههای دینی برای سیاست دارد بسمالله! اول از همه از رانتهایی که عضو آن هستی بیرون بیا. خیلی خوب است که انگیزههای دینی دارید، به آن عمل کنید و با رانت مبارزه کنید. اگر این کارها را انجام دادیم در گام بعدی به مطالبات اسلامی و ارزشهای رفیعتر نزدیک میشویم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تصریح کرد: بسیاری از مسئولان حکومت جمهوری اسلامی با آویزان شدن به حکومت امیرالمؤمنین(ع) و پیامبر اعظم(ص) و پنهان شدن پشت آن، ابتداییترین حقوق مردم را زیر پا میگذارند. آن مسئول حکومت بهجای اینکه دم از عدل علوی بزند، رانتخواری را کنار بگذارد و به وظایف خود عمل کند. متأسفانه بد مسیری رفتهایم و باید این بساط را جمع کرد.
در ادامه یامینپور با طرح این سئوال که آیا استراتژی حاکمان جمهوری اسلامی از ابتدا اشتباه بوده یا اینکه در ادامه روند حکومت سیاستمداران و حکام شیوه خود را تغییر دادند با اشاره به سخنان هشدارگونه بنیانگذار انقلاب اسلامی مبنی بر فروپاشی جمهوری اسلامی بهدست عوامل داخلی و نه دشمنان خارجی توضیح داد: تأکید امام خمینی(ره) روی زی و سلوک حاکمان و مسئولان بخصوص روی سبک زندگی آنها است که اگر اینها فاسد شوند کار تمام است.
زیباکلام نیز در پاسخ به این سئوال که این سبک زندگی مسئولان و حاکمان چه قدرتی دارد که میتواند بنای انقلاب اسلامی را دچار فروپاشی کند اظهار داشت: اگر بخواهیم عواملی برای اضمحلال یک حکومت اسلامی نام ببریم، نباید تک علتی به آن نگاه کنیم، اما علت بزرگ آن به فرموده حضرت حقتعالی این است که «ای کسانی که ایمان آوردید چرا میگویید آنچه را که انجام میدهید؟» این موضوع خشم خدا را بر میانگیزد. در این چند دههای که از انقلاب میگذرد خیلی کم به این فرمان بزرگِ امریه کلان پرداختهایم.
وی اضافه کرد: وعدههای زیادی است که به محرومان و کارگران و کشاورزان و کارمندان جزء داده میشود، ولی به آن عمل نمیشود. عموماً هم مؤکول به فرداها میشود.
این استاد دانشگاه با طرح این نکته کنایهآمیز که مسئولین بهتر است از سادهزیستی حرف نزنند و آن را کنار بگذارند با ابراز تأُسف گفت:مسئولین ما وقتی هیچ ابایی ندارند که از کمیابترین اتومبیلها که در کشورهای ثروتمند صنعتی استفاده میشود، استفاده کنند نباید از سادهزیستی صحبت کنند. بعضی از رجال بلندپایه ما بعد از اینکه حضرت امام رحلت کردند هیچ ابایی ندارند از اینکه در کاخها و قصرها زندگی کنند. طبیعی است وقتی مردم این صحنهها را میبینند از صدر تا ذیل نظام و به کسانی که انقلاب کردند بیاعتقاد و بیاعتماد میشوند.
زیباکلام با بیان اینکه ارزشهای ملی و متعالی بسیاری در این انقلاب نهفته است که اتفاقاً سامان دادن به حقوق پایه محرومان و کشاورزان و کارگران یکی از اولیات همین ارزشهاست افزود: اگر افراد یک جامعه ارزشهایی را که موتور محرک این انقلاب بود بشناسد و آن را با رفتار رئیسجمهور و وکیل و وزیر خلط نکند میتواند میان این خلف وعدهها با ارزشها و آرمانها تبعیض قائل شود. کدام ایرانی وطندوستی است که از رفع تبعیضها ناراحت باشد؟ ما خوشبختانه برخلاف بعضی از جوامع تبعیض نژادی نداریم، اما تبعیض در استخدام و بهرهمندی از امکانات مادی و مالی حکومتی داریم.
وی با تأیید بر این مطلب که نهایتاً این قشر متوسط به پایین جامعه و محرومین هستند که بار انقلاب را بهدوش میکشند یادآور شد: در عین حال همین اقشار صدماتی که میخورند بیشتر است و دیده میشود که میان همین طبقات محرومتر که عمق مشروعیت نظام آنجاست، اعتراضها و نارضایتیها زیاد شده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: چون در شکلگیری جنبش عدالتخواهی در دانشگاهها نقش داشتم با بسیاری از دانشجویان این جنبش در تماس هستم و میدانم متأسفانه از مسئولان نظام سیلیهای بدی میخورند. آیا نباید همین عدالتخواهان که بار این انقلاب را بهدوش میکشند و علم حقطلبی را بلند کردهاند، روزنههای امیدی برای مطالبات خود ببینند؟ بچههای عدالتخواه که امروز در صف مقدم هستند و مطالبات حقطلبانه میکنند، باید برخی از مطالباتشان تحقق پیدا کند.
وی در باره عملکرد جمهوری اسلامی در حوزه سیاست خارجی با بیان این مطلب که این انقلاب برآمده از تجربه یک حکومت دستنشانده محصول کودتای 28 مرداد 1332 است اظهار کرد: برای ما که در دوران پیروزی انقلاب اسلامی دانشجو بودیم، خفت و فرمانپذیری زمان طاغوت خیلی دشوار بود و از این قضیه خیلی رنج میبردیم. استقلال یکی از مبانی جدی حاکمیت ماست.
عضو هیئت علمی دانشگاه در باره دوگانه استقلال- رفاه با انتقاد از رویکرد استقلال فروشی در قبال بهدست آوردن رفاه که از لسان بعضی از اساتید دانشگاه هم شنیده شده است تأکید کرد: در هیچ کجای دنیا اینگونه بحث نمیشود. مگر میشود بخشی از حاکمیت ملی و اقتدار خود را به کشور و حکومت دیگری بدهید؟ آیا واقعاً اگر بخشی از اقتدار ملی را بفروشیم در قبال آن رفاه بهدست میآوریم؟
زیباکلام در نقد این جمله که گفته میشود دوران یارانه دادن اقتصاد به سیاست تمام شده و این سیاست است که باید به اقتصاد یارانه بدهد با غلط برشمردن طرح این نگاه که از نان مردم برای تحقق شعارهای انقلاب هزینه شده است افزود: یکی از استراتژیستهای امریکایی به یکی از دانشگاههای تهران سفر کرده بود و گفته بود روابط بینالملل و سیاست خارجی یعنی اینکه شما بهلحاظ اقتصادی چه چیزی میتوانید با آن بخرید!
وی ادامه داد: من هم در باره این نکتهای که گفته بود طرح سئوالی کردم که اگر منافع ملی اینگونه است که شما تعریف میکنید رابطه امریکاییها با اسرائیل که هرسال میلیاردها دلار کمک بلاعوض میکنند و بهلحاظ سیاسی بهخاطر رابطه به این رژیم بار زیادی بهدوش میکشند آیا آنهم جزو همان مصادیقی است که شما ارائه دادید؟
این استاد دانشگاه گفت: این آقا دستهای خود را به نشانه تسلیم بالا برد، اما جالب است در آن دانشگاهی که این برنامه انجام شد از بعضی اساتید شنیدم که من آبروی آنها را بردهام! این تحقیرشدگی که در برخی از اساتید و رجال سیاسی بهطور روزافزون در حال تکثیر است قابل پذیرش نیست، بلکه قابل ترحم است.
زیباکلام در پایان خاطرنشان کرد: اتفاقاً شیوه بسیاری از کشورهای پیشرفته که الگوی کشورهای توسعه یافته با مبنای اقتدار بر پایه تعامل اقتصادی با جهان هستند اینگونه نیستند و باتوجه به ارزشها و آرمانها روابط خود را تنظیم میکنند و اینگونه فکر نمیکنند که میزان دلار و تولید ناخالص ملی کشور فینفسه اقتدار میآورد. اینها کجفهمیهای بنیادینی است که نسبت به منافع ملی وجود دارد.
برنامه تلویزیونی «جهانآرا» شنبه شب 4 شهریورماه با همین موضوع یعنی «تراز دولت انقلاب اسلامی» روی آنتن شبکه افق سیما رفت.